Aż do IX wieku w źródłach na określenie Prus używano nazwy Estiów. W tym samym czasie po raz pierwszy pojawia się nazwa Bruzi, która jest od tego czasu określeniem mieszkańców południowo-wschodnich wybrzeży Bałtyku. Pozornie sytuacja kulturowa z początku średniowiecza, pokrywa się z obrazem Prus, przedstawianym w źródłach średniowiecznych, a struktura osadnicza zdaje się układać w wyraźny podział na trzy strefy kulturowe. Z jednej strony mogłoby to sugerować, że już w VII wieku ukształtował się stabilny układ kulturowy, który przetrwał przez kolejne stulecia. Z drugiej jednak strony jest to nadmierne uproszczenie – zmiany, jakie zaszły na tych terenach w IX i X wieku, nie wpisują się w proste schematy. Przede wszystkim obserwujemy przetrwanie enklaw społeczności „postolsztyńskich”, wyraźny kryzys kulturowo-osadniczy, wzmożoną aktywność Skandynawów a wreszcie obraz silnego, pogańskiego ludu, który staje się celem misji chrystianizacyjnych podejmowanych przez sąsiadów.

Pomorze Wschodnie we wczesnym średniowieczu było obszarem o złożonej i dynamicznie zmieniającej się strukturze politycznej, osadniczo-terytorialnej i społecznej. Powstające tam grody pełniły różnorodne funkcje – od centrów plemiennych po ośrodki lokalnej władzy książęcej, które okresowo, podobnie jak całe Pomorze, znajdowały się pod kontrolą państwa pierwszych Piastów. W referacie zostaną poruszone zagadnienia dotyczące początków grodów, ich struktury i funkcji w okresie plemiennym, zmian w układzie osadniczo-terytorialnym oraz roli grodów w czasach przełomu państwowego. Analiza ich funkcji wykroczy poza tradycyjne interpretacje obronno-militarne, uwzględniając także aspekty gospodarcze, administracyjne i komunikacyjne. Szczególny nacisk zostanie położony na próbę rekonstrukcji struktury organizacyjnej grodów oraz ich miejsca w systemie władzy, a także na rolę, jaką odgrywały w kształtowaniu sieci osadniczej regionu.