Badania archeologiczne nad Polską Mieszka I czy Bolesława Chrobrego rozpoczęły się na dobrą sprawę dopiero po 1945 roku i tym samym ogromne przeobrażenia (terytorialne, etniczne, polityczne) naszego kraju w wyniku II wojny światowej miały znaczny wpływ nie tylko na badania tzw. Ziem Odzyskanych ale i pogranicza polsko-ruskiego. Mimo początkowych deklaracji Kierownictwa Badań nad Początkami Państwa Polskiego co do równomiernego przebadania całego kraju wysiłek skoncentrowano przede wszystkim na tereny na zachód od Wisły. Polska wschodnia była (i jest) przebadana znacznie gorzej niż Śląsk, Wielkopolska czy Pomorze. Dużo mniej wiemy także o organizacji tych badań, o tym na ile były one organizowane odgórnie a na ile miały charakter inicjatyw oddolnych. W referacie skoncentrujemy się na prezentacji historii badań archeologicznych dotyczących Drohiczyna, obszaru tzw. Grodów Czerwieńskich i Przemyśla (w tym wypadku dodatkowo zaprezentowane zostaną dane o samych obchodach Millenium).