Instytut Zachodni powstał jako placówka dedykowana badaniom Ziem Odzyskanych. Jednym z pierwszych zadań stawianych przed IZ było naukowe „zagospodarowanie” Ziem Odzyskanych. Skupieni w tej instytucji naukowcy podjęli się karkołomnego zadania opisania regionów, objętych tą wspólną propagandową nazwą w serii „Ziemie Staropolski”, a prace nad nią poprzedzone były pierwszymi interdyscyplinarnymi badaniami terenowymi na ziemiach przyłączonych do Polski w wyniku II wojny światowej. Celem referatu jest analiza postaw historyków, historyków sztuki oraz przedstawicieli innych dyscyplin, którzy przemierzając ziemie, na których dominowało niemieckie dziedzictwo kulturowe, musieli zmierzyć się z odgórnie narzuconą narracją o powrocie na „ziemie Mieszków i Bolesławów”. Podstawę źródłową stanowić będą materiały archiwalne przechowywane w archiwum Instytutu Zachodniego oraz spuścizny badaczy uczestniczących w ekspedycjach naukowych.