Zagadnienie ujęte w tytule proponowanego referatu nie doczekało się, jak dotąd, kompleksowego, wielowymiarowego i nowoczesnego opracowania w postaci jednolitej monografii ani w historiografii polskiej, ani w nauce zagranicznej. Tymczasem jest to problem ważki, zasługujący niewątpliwie na gruntowne przestudiowanie i przedstawienie w odpowiednio szerokich ramach analitycznych, z wykorzystaniem analogii powszechnodziejowych. W ramach wystąpienia zamierzam podzielić się z audytorium wynikami moich ponad dziesięcioletnich badań nad wizytami legatów i posłów Stolicy Apostolskiej w Polsce za panowania Piastów. Ponieważ prowadzone przeze mnie dociekania zmierzają ku przyszłej monografii zagadnienia, zasadne wydaje się zebranie na jednym miejscu w syntetycznej formie tego, co udało się dotąd zbiorowym wysiłkiem ustalić, a następnie wskazanie, które tematy wymagają jeszcze refleksji i dyskusji. Referat zakończę prezentacją projektu planowanej rozprawy wraz z metodą badań i ich kwestionariuszem.

W 2025 r. mija dokładnie 1000 lat nie tylko od koronacji Bolesława Chrobrego, ale również od koronacji jego syna - Mieszka II Lamberta. Choć obydwie koronacje nastąpiły w tym samym roku, istnieje między nimi zasadnicza różnica. Chrobry osiągnął koronę po ponad 30 latach panowania, jako zwieńczenie pomyślnego władania państwem. Na skroniach Mieszka korona spoczęła zaraz na początku rządów, ale zaledwie po kilku latach utracił ją bezpowrotnie. W ramach proponowanego referatu zamierzam raz jeszcze przedstawić i przypomnieć, jak rządy królewskie Mieszka II widziała dawna historiografia polska i zagraniczna, a także - co ważniejsze - ile z tych starszych wyobrażeń znajduje potwierdzenie w wynikach najnowszych badań. Podejmę również fundamentalny problem, ile razy i kiedy wyprawiał się Mieszko na tereny Saksonii i która ze stron (polska czy niemiecka) odpowiada w świetle najnowszych badań nad źródłami z terenu Rzeszy za zainicjowanie zaognienia wzajemnych relacji pod sam koniec lat 20. XI w.