Centrum Badań Historycznych PAN w Berlinie
Przedmiotem referatu będzie zagadnienie przestrzeni sakralnej jako obszaru dla modlitwy prywatnej. W późnym średniowieczu rozwój praktyk dewocyjnych sprzyjał indywidualizowaniu doświadczenia religijnego. Prądy religijne, działalność zakonów mendykanckich, rozwój ekonomii zbawienia wpierały osobistą troskę o szczęśliwe życie wieczne oraz mnożenie praktyk mających do tego prowadzić. Każdy chrześcijanin, także niewykształcony teologicznie i nienawykły do trudnych praktyk duchowych, stawał się odpowiedzialny za swoją modlitwę. Oferta była bogata, a różnego typu obszary, obiekty i przedmioty służyły aranżowaniu i wyznaczaniu przestrzeni do osobistego kontaktu wiernych z Bogiem. Od kościoła gdzie obok liturgii było też miejsce na prywatne modlitwy, poprzez obrazy, kapliczki, dewocjonalia, a wreszcie nawet dźwięk dzwonu. Przykłady z późnośredniowiecznych ziem polskich posłużą ukazaniu materialnych, ale i symbolicznych wyznaczników przestrzeni modlitewnych.