Wystąpienia

„Korona Chrobrego” i inne korony europejskich królów-bohaterów. Mit i pamięć historyczna o koronach królewskich w średniowiecznej Europie
Uniwersytet Warszawski

Nie wiemy, kiedy powstała korona koronacyjna królów polskich, znana z inwentarzy skarbca katedry krakowskiej od XVI do XVIII wieku jako privilegiata i wymieniana jako jedna z pięciu koron królewskich, którymi dysponowali polscy monarchowie. W ikonografii pojawia się po raz pierwszy na współczesnym portrecie Stefana Batorego i w niezmienionym kształcie można ją zobaczyć na portretach królewskich do końca istnienia Rzeczypospolitej. Zniszczenie polskich insygniów monarszych na polecenie władz pruskich na początku wieku XIX sprawia, że próby jej datacji mogą się opierać jedynie na zachowanych wizerunkach. W nowożytności przylgnęła do niej nazwa „korona Chrobrego” – uważano ją za insygnium pierwszego polskiego króla, symbol starodawności i trwałości Królestwa Polskiego. Dopiero w XIX, a szczególnie w XX wieku historycy i historycy sztuki, kierując się zarówno analizą stylistyczną widocznego w ikonografii zabytku, jak świadectwem źródeł pisanych, dowiedli, że insygnium to jest znacznie młodsze – najczęściej uznając, że została wykonana na koronację Władysława Łokietka w 1320 r. „Koronę Chrobrego” zastąpiła zatem „korona Łokietka”. Atrybucję ową trudno jednak uznać za niepodważalną.
Atrybucja polskiej korony koronacyjnej postaci emblematycznej dla Królestwa Polskiego – Bolesławowi Chrobremu – nie jest jednak bynajmniej wyjątkowa na tle dziejów europejskich insygniów koronacyjnych. Analogiczne zabiegi – często z pełną świadomością tworzenia mitu historycznego lub odnowionej pamięci historycznej – znamy także z Francji, Anglii i Czech, od późnego średniowiecza po epokę nowożytną.

Data i miejsce referatu zostaną podane wkrótce wraz z harmonogramem szczegółowym Kongresu.