Centrum Studiów Mediewistycznych
VIII KONGRES MEDIEWISTÓW POLSKICH - GNIEZNO 2025
Lista referatów
Anabulla w Liber de natura rerum Tomasza z Cantimpré
W Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu przechowywana jest pod sygnaturą R 174 XIV-wieczna rękopiśmienna encyklopedia znana jako Liber de natura rerum (Księga o naturze rzeczy). Jej autorem był żyjący w XIII wieku dominikanin, Tomasz z Cantimpré. Opus vitae teologa z Brabancji Flamandzkiej, ukończone około 1245 roku, było w wiekach średnich niezwykle popularne. Świadczy niech o tym choćby fakt, że po dziś dzień zachowało się ponad 220 jej rękopiśmiennych kopii. Na f. 51rb kodeksu wrocławskiego znajdujemy hasło zatytułowane De anabulla sequitur, a iluminator przy opisie zwierzęcia przedstawił istotę podobną do słonia, mimo, że z Tomaszowego opisu nie wynika żadną miarą, że o tego ssaka chodzi. Analiza hasła pozwala przypuszczać, że mowa tam o żyrafie. Opisanie żyrafy w encyklopedii, która była dla średniowiecznych kaznodziejów pomocą podczas układania kazań, wiąże się z podarowaniem tego zwierzęcia na dwory władców takich jak Fryderyk II Hohenstauf, Manfred oraz Alfons X Mądry.
Aves homines designantur. Symbolika ptaków wezwanych przez anioła aby pożreć trupy królów (Ap 19, 17-18) w Expositio in Apocalypsim Aleksandra z Bremy
W Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu przechowywany jest rękopis z XIII w., zawierający Expositio in Apocalypsim Aleksandra z Bremy (zm. 1271) (sygn. I Q 19). Jest to najstarszy komentarz do Księgi Apokalipsy i jedyny iluminowany w zbiorach polskich. Kodeks powstał na terenie Nadrenii i pierwotnie był własnością kościoła św. Michała w Bambergu. Wysunięto hipotezę, że wkrótce po wykonaniu rękopis trafił na Śląsk (T. Mroczko, 1966) i mógł być darem dla Henryka IV Prawego (A. Karłowska-Kamzowa, L. Wetesko i J. Wiesiołowski (1993). Referat poświęcony będzie weryfikacji (falsyfikacji) tej hipotezy, jak też zawierać będzie analizę treści egzegezy, zwłaszcza wątków związanych z władzą doczesną (w tym karanie władców przez symboliczne ptaki).