VIII KONGRES MEDIEWISTÓW POLSKICH - GNIEZNO 2025
Lista referatów
Miejsca święte, miejsca przeklęte. Petrosomatoglify z obszaru Polski na tle europejskim oraz ich związek z religią i wierzeniami.
Wykład porusza zagadnienie funkcjonowania kamieni z wykuciami w religijności ludowej oraz formowania się tzw. miejsc cudownych. Na obszarze Polski znajdziemy kilkadziesiąt kamieni z wykuciami w kształcie stóp, rzadziej dłoni lub innych elementów ciała – tzw. petrosomatoglifów. W polskiej literaturze etnograficznej są one określane mianem tzw. „bożych stópek”. W wierzeniach ludowych stanowią świadectwo obecności na ziemi świętych, Matki Bożej lub Jezusa. Owiane są one szeregiem legend i podań i stanowią przedmiot lokalnego kultu. W źródłach pisanych wzmiankowane są już w okresie średniowiecza. Kamienie z wykuciami w kształcie stopy znane są obszarów Europy Wschodniej oraz Zachodniej gdzie są odmiennie interpretowane, jako wyraz wierzeń przedchrześcijańskich lub przedstawienia mające związek ze średniowiecznym ruchem pielgrzymkowym.
Zwierzęta we wczesnośredniowiecznym ciałopalnym obrządku pogrzebowym Słowian. Przyczynek do badań nad przedchrześcijańskimi wierzeniami eschatologicznymi.
Referat dotyczy zagadnienia obecności szczątków zwierzęcych w słowiańskich wczesnośredniowiecznych pochówkach ciałopalnych z terenu dzisiejszej Polski. Zagadnienie to jest słabo zbadane, wydaje się jednak istotne dla badań nad słowiańskimi zwyczajami pogrzebowymi oraz wyobrażeniami eschatologicznymi. Zjawisko to odnotowuje się w pochówkach ciałopalnych Słowian od VI/VII do XIII wieku. Większość grobów ze szczątkami zwierzęcymi pochodzi z okresu od VIII do X wieku. W znaleziskach dominują szczątki zwierząt hodowlanych: głównie koni i bydła. Ponadto odnotowano szczątki świni, owcy lub kozy, ptaków, psa i kota. W referacie zostanie przedstawionych szereg hipotez dotyczących interpretacji zjawiska obecności szczątków kostnych zwierząt we wczesnośredniowiecznych ciałopalnych grobach, ich symboliki i znaczenia.
