VIII KONGRES MEDIEWISTÓW POLSKICH - GNIEZNO 2025
Koordynator
Lista referatów
Nowe granice Polski po 1945 roku a polskie nauki historyczne – problemy merytoryczne i organizacyjne.
Przyłączenie do Polski tzw. Ziem Odzyskanych w 1945 stanowiło impuls dla wykreowania nowych zadań dla polskich nauk historycznych. A przeszłość dziejów państwa polskiego tak się ułożyła, że to średniowiecze posiadało największy potencjał do poszukiwania narodowych tradycji.
Polscy naukowcy, którzy podjęli działania w kierunku stworzenia na tych obszarach struktur naukowych, muzealnych, konserwatorskich, rozpoczęli także badania przeszłości tych ziem. Dla wielu z nich był to nieznany obszar, nie posiadali w dorobku niemal żadnych publikacji na ten temat. Zmierzyć się musieli z wynikami wcześniejszych niemieckich prac, wypracowując nową polską narrację o przeszłości.
Podobnie pionierski etap miał miejsce w pracach nad zabezpieczeniem zabytków, pozostałości dziedzictwa kulturowego tych terenów. Środowisko archeologów, historyków, historyków sztuki, konserwatorów nie było przecież w przedwojennej Polsce liczne, a wielu zginęło w trakcie wojny.
Idea piastowska w polskiej historiografii – metafora narracyjna i element identyfikacji narodowej w pracach dotyczących dziejów Śląska.
W narracji historycznej stosujemy wiele pojęć i metafor, mających ułatwić rozumienie i objaśnienie przeszłości. Jedną z zakorzenionych w polskiej historiografii jest idea piastowska, będąca swoistą metaforą narracyjną. Funkcjonuje ona jako element szerszej narracji, będącej pochwałą rodzimości – poczynając od idei słowiańskiej, przez ideę piastowską, dochodząc do polskości.
Koncepcja Polski piastowskiej zaczęła pełnić istotną rolę w pracach historyków w XIX wieku, choć już wcześniej funkcjonowała w piśmiennictwie historycznym. Istotną rolę w jej budowaniu pełnili tacy historycy jak O. Balzer, Z. Wojciechowski czy W. Semkowicz. Budowanie tożsamości narodowej w oparciu o ideę piastowską przybrało postać oficjalnej polityki historycznej państwa polskiego po 1945 roku. Przyłączony do Polski wówczas Śląsk stał się przedmiotem badań wielu historyków, którzy podkreślali nie tylko pierwotną „słowiańskość” tego regionu, ale także znaczenie przynależności do Polski piastowskiej.
