Od pewnego czasu w studiach dyplomatycznych postuluje się mocniejsze uwzględnianie „całego życia” dokumentu – nie tylko jego wystawiania, lecz również przechowywania i użytkowania. Moje badania nad XIII-wiecznym kopiariuszem katedry płockiej dowiodły, że jego powstanie poprzedzała „inwentaryzacja” dyplomów będących w posiadaniu katedry, w trakcie której powstały całe serie not dorsalnych. Dalsze kwerendy ujawniły obecność tego typu zapisków w innych polskich zbiorach katedralnych. Celem referatu jest przedstawienie tych właściwie niezauważonych przez badaczy praktyk piśmienności pragmatycznej, utrwalonych na odwrociach dyplomów. Odkryte noty pozwalają przyjrzeć się dawnym dokumentom z perspektywy średniowiecznego użytkownika. Jak postaram się wykazać, badania nad notami dorsalnymi mają duże znaczenie dla ogólniejszych rozważań nad recepcją dokumentu oraz jego rolą w szerzej pojętych strategiach pamięci – tworzeniu jej repozytoriów (archiwów) i kształtowaniu tożsamości instytucjonalnej.

Wśród wielu niedostatków w refleksji nad kopiariuszami w polskiej historiografii można wskazać m.in. na brak dostatecznego zwrócenia uwagi na formę tych wciąż słabo rozpoznanych tworów kancelaryjnych. Termin „kopiariusz” może bowiem oznaczać całą masę różnorodnych typów przekazów od pojedynczych składek pergaminu po wielkie, bogato zdobione kodeksy. Na znaczenie wyglądu, „lay-outu” dokumentu w kontekście zwracała ostatnio uwagę Anna Adamska. W przypadku kopiariuszy problem daje się zauważyć na dwóch poziomach: organizacji przestrzeni pisarskiej oraz oprawy graficznej samej księgi, jak i odwzorowaniu cech graficznych danego dyplomu w ramach sporządzanego kartularza. Celem referatu będzie próba przyjrzeniu się na kilku przykładach tym dotychczas niedocenionym aspektom źródłoznawczym oraz przybliżenie reprezentacyjnych i ceremonialnych funkcji, jakie mogły pełnić niektóre kopiariusze w manifestacji władzy oraz tożsamości instytucjonalnej.