Czy złoty kodeks musi być złoty? Wyniki badań materiału i techniki wykonania kodeksów wczesnopiastowskich
Nowoczesna analiza wszystkich materialnych aspektów, jakie zawierają w sobie obiekty zabytkowe, jest jedną z dróg do właściwego ich rozpoznania dla potrzeb historii sztuki oraz wartościowania dla potrzeb konserwatorskich. W referacie zostaną zaprezentowane wyniki najnowszych badań materiałoznawczych, przeprowadzonych technikami nieniszczącymi przy kodeksach wczesnopiastowskich w ramach projektu „Liturgica Poloniae”, jako asumpt do oceny ich materiałowego prestiżu oraz do rewizji pojęcia „codex aureus”, „codex pretiosus”, a także zaczyn do dalszych badań nad luksusowymi kodeksami rękopiśmiennymi w XI-wiecznej Europie.
Kodeks Matyldy jako obiekt materialny – implikacje badań zabytkoznawczych dla badań historycznych
Nie ulega wątpliwości niezaprzeczalna ranga, jaka w literaturze wiąże się z tzw. Kodeksem Matyldy. Przechowywany w Düsseldorfie egzemplarz Liber officiorum, przebadany gruntownie przez zespół pod kierunkiem prof. Brygidy Kürbis, jest traktowany jako unikatowy dokument polityki i kultury XI wieku, związany z Mieszkiem II. Zaginiona miniatura, ukazująca Matyldę Szwabską jako donatorkę i tronującego polskiego władcę weszła do stałego repertuaru ikonografii wczesnopiastowskiej, reprodukowana w każdym podręczniku do historii. Nie zanalizowano jednak jak dotąd w pełni aspektów związanych z materialnością tego obiektu: zastosowanymi materiałami, starannością wykonania, jakością artystyczną (okazji dla tych badań dostarczył projekt Liturgica Poloniae). Wyniki analizy zabytkoznawczej są kluczowe dla oceny, na ile ta niepozorna książka może w istocie być traktowana jako codex pretiosus, intencjonalny dyplomatyczny dar dla władcy, sprawiony na jego koronację.
