14. Jedna korona, wiele ludów. Wieloetniczne społeczności polityczne średniowiecznej Europy
Dyskusja nad znaczeniem etnicznego charakteru tożsamości grupowych dla mieszkańców średniowiecznej Europy trwa od wielu lat. Rozpoczęła się już w momencie formowania idei nowoczesnego narodu i państw narodowych. Wskazywanie średniowiecznych korzeni nacjonalistycznych formacji politycznych uzasadniało prawo do ich wyodrębniania z szerszych struktur politycznych. Określało także przypisanie konkretnego terytorium jednej grupie etnicznej. W świadomości Europejczyków utrwaliła się idea średniowiecznej Europy jako zbioru państw reprezentujących mozaikę etniczną porównywalną z XX-wieczną mapą polityczną kontynentu. Jednak w praktyce między 450 a 1450 r. wspólnoty polityczne składały się z wielu grup tożsamościowych, które akceptowały władzę jednej osoby lub ośrodka władzy. Te wieloetniczne wspólnoty polityczne wypracowywały mechanizmy współpracy i rozwiązywania konfliktów. W ramach sekcji chcielibyśmy zaprosić do dyskusji nad 1) funkcjonowaniem komunikacji w obrębie wspólnot wieloetnicznych; 2) identyfikowaniem i rozwiązywaniem konfliktów etnicznych w ramach tych wspólnot; 3) wpływem wiedzy o średniowiecznej, wieloetnicznej historii Europy na współczesną kulturę lub politykę europejską.
14. One crown, many ethnicities. The multi-ethnic political communities of medieval Europe
The discussion on the significance of the ethnic nature of group identities for the inhabitants of medieval Europe has been ongoing for many years. It began as early as the formation of the idea of the modern nations. Pointing to the medieval roots of nationalist political formations justified the right to separate them from wider political structures. It also defined the attribution of a particular territory to one ethnic group. The idea of medieval Europe as a collection of states representing an ethnic mosaic comparable to the twentieth-century political map of the continent became fixed in the minds of Europeans. However, in practice, between 450 and 1450, political communities consisted of multiple identity groups that accepted the authority of a single person or centre of power. These multi-ethnic political communities developed mechanisms for cooperation. In this section we would like to invite discussion on 1) the functioning of communication within multi-ethnic communities; 2) the identification and resolution of ethnic conflicts within these communities; 3) the impact of knowledge of medieval, multi-ethnic European history on contemporary culture and politics in Europe.
W referacie będzie przedstawiono problem integracji prawosławnych elit ruskich księstwa połockiego w wieloetnicznym i wieloreligijnym Wielkim Księstwie Litewskim w XIV wieku. Pomimo aneksji księstwa połockiego przez Litwę na początku XIV wieku, Połock aż do końca lat 90. XIV wieku zachował znaczną autonomię w sprawach lokalnych, stanowiąc wyraźny przykład polityki integracyjnej wielkich książąt litewskich w przyłączonych ziemiach ruskich. Analizie będą poddane takie zagadnienia jak: osadzenie przez wielkich książąt litewskich swoich krewnych i sojuszników na kluczowych stanowiskach administracyjnych w ziemi połockiej, małżeństwa dynastyczne członków rodziny wielkoksiążęcej z reprezentantami elit ruskich, chrzest przedstawicieli dynastii litewskiej w obrządku wschodnim oraz umowy i porozumienia władców litewskich z miejscowymi elitami, które pozwalały wielkim książętom litewskim utrzymywać kontrolę polityczną nad Połockiem i jednocześnie uzyskiwać poparcie miejscowych elit.
Królestwo Węgier było zamieszkiwane przez różne populacje, mówiące wieloma różnymi językami, a także wyznające różne religie. Autorka wystąpienia przeanalizuje średniowieczne relacje dotyczące przypadków komunikacji między grupami różnych języków i religii. Zastanowi się również nad współczesnymi interpretacjami średniowiecznej wieloetniczności, w szczególności w odniesieniu do "jednej korony".
"Regnum Ruscie" w źródłach łacińskojęzycznych proweniencji węgierskiej w czasach dynastii Andegawenów (1308-1387)
Podkarpacki Uniwersytet Narodowy im. Wasyla Stefanyka w Iwano-Frankiwsku
Proponowany referat dedykowany jest terminowi "Regnum Ruscie", spotykającemu się na stronach źródeł łacińskojęzycznych proweniencji węgierskiej w czasach rządów Andegaweńskich. On został używany jeszcze za Karola Roberta w stosunku państwa Romanowiczów jeszcze do 1323, kiedy ten ród przestał istnieć po linii męskiej. Władcy ruscy natomiast są tytułowane, jako książęta ziemi Ruskiej, Galicji i Lodomerii oraz panowie i spadkobiercy Królestwa Rusi. Po koronacji Ludwika I na króla Węgier i Polski, "Regnum Ruscie" używano w stosunku byłego państwa Romanowiczów. W czasach rządów Ludwika I i jego córki Marii spotykamy się z ruską terminologią urzędniczą, a Władysław Opolczyk, jako ich wasał, rządził krajem, jako książę w latach 1372-1379 and 1385-1387. Otoczenie intelektualne Andegawenów probówało instytualizować Królestwo Rusi, jak kiedyś nieudało się to Danielu Romanowiczu w połowie XIII wieku
Czy czeska korona nie powinna być koroną Czechów? Koncepcja transpersonalnej monarchii późnośredniowiecznej ostatnich Przemyślidów i pierwszych Luksemburgów
Artykuł skupi się na procesie tworzenia transpersonalnej idei monarchii wysokiego średniowiecza jako instytucji i platformy współistnienia i wieloetnicznych społeczności, która ugruntowała się w przestrzeni środkowoeuropejskiej podczas procesu transformacji od drugiej połowy XII do połowy XIV wieku.
Proces ten zostanie przedstawiony poprzez rozwój poszukiwania i kształtowania się ponadosobowej i terytorialnej nadrzędnej zasady na ziemiach czeskich za panowania ostatnich Przemyślidów, z kulminacją za panowania Jana, a zwłaszcza Karola Luksemburskiego, kiedy to koncepcja Korony została w pełni usankcjonowana.
Zmiana konfliktu politycznego w etniczny. Królestwo Sardynii i Korsyki w XIV-XV w. w Koronie Aragonii
Niniejszy wykład koncentruje się na analizie konfliktu między sardyńskimi władcami znanymi jako Iudices of Arborea, ostatnimi sardyńskimi sędziami, spadkobiercami wielowiekowej tradycji instytucjonalnej pochodzenia bizantyjskiego, a władcami Aragonii, pełniącymi również funkcję władców Królestwa Sardynii i Korsyki od 1297 r. Starcie wybuchło w połowie XIV w. Miało cechy podobne do konfliktów, które rozgrywały się w większości ówczesnej Europy między lokalnymi dynastiami o wielowiekowej tradycji i prestiżu a ich koronowanymi władcami, zaangażowanymi w ograniczanie prerogatyw arystokracji. Aby stawić czoła potężnemu wrogowi, jakim był król Aragonii, został przekształcony przez propagandę polityczną w konflikt etniczny: Sardyńczycy kontra Aragończycy, czyli wszyscy poddani Korony Aragonii. Konflikt trwał do 1420 r. i zakończył się zwycięstwem Iberyjczyków. Ta konfrontacja opóźniła pokojowe włączenie Sardyńczyków do wieloetnicznej Korony Aragonii o sto lat.
Współpraca i etniczne konflikty w historiografii średniowiecznej Dalmacji (XII-XV w.)
W swoim wystąpieniu chciałbym przyjrzeć się rozumieniu etniczności w średniowiecznych tekstach z terenu wschodniego wybrzeża Adriatyku, przede wszystkim w Latopisie popa Duklanina i w Historii Biskupów Salony i Splitu Tomasza Archidiakona. Chciałbym omówić sposób, w jaki średniowiecznych narracjach opisane zostały poszczególne nacje i grupy etniczne, z uwzględnieniem stereotypowych elementów czy użycia topoi przy przedstawianiu odmienności.
W artykule książęta moskiewscy są rozpatrywani nie jako poszczególni władcy podległych im ludów, lecz jako funkcjonariusze rządu Złotej Ordy. Koncepcja ta zostanie wykorzystana do prześledzenia ich karier, zbadania kwestii języka i kultury, ze szczególnym uwzględnieniem Iwana I jako wojownika służącego Chanowi Ozbegowi i jako gubernatora prowincji. Jego relacje z Ozbegiem pomogą ukształtować dyskusję, postrzegając Moskwę i Złotą Ordę jako jedną całość. Relacje te będą prześledzone poprzez kolejnych książąt, aby osiągnąć punkt kulminacyjny w próbie wykorzystania władzy Chana do rozwiązania sporu o sukcesję między Wasilijem II a jego wujem Jurijem. Mimo że władza funkcjonalna Złotej Ordy zakończyła się w 1395, nie istniał żaden mechanizm pozwalający na ustalenie prawowitej władzy poza władzą koncepcyjną Chana. Kiedy praktyczne realia rządów Ordy przestały mieć znaczenie, książęta nadal istnieli w świecie koncepcyjnym, w którym urząd Wielkiego Księcia stanowił część systemu tatarskiego.
Integracja podbitych ziem egzarchatu Rawenny z królestwem Longobardów (ok. 750-756)
Ok 750-751 Longobardowie dokonali podboju posiadłości bizantyńskich w centralnej Italii - dukatu Ferrary, a następnie ziem właściwego egzarchatu wraz z Rawenną oraz dukatu Pentapolis. Ze źródeł wyłania się dość wyraźnie obraz zabiegów podjętych przez króla Aistulfa w celu szybkiego zintegrowania ludności romańskiej zamieszkującej te obszary. Jednym z aspektów polityki integracyjnej była seria praw ogłoszonych zaraz po podboju i, przy uwzględnieniu kontekstu, ewidentnie odnosząca się do ziem egzarchatu. Aistulf narzucił ludności romańskiej służbę wojskową na podobnych zasadach, na jakich pełnili ją Longobardowie. Prawodawstwo wymuszało też surowe ograniczenia w handlu i ogólnych kontaktach z posiadłościami bizantyńskimi w Italii, zmuszając podbitą ludność do przekierowania swej aktywności gospodarczej w kierunku longobardzkim. Jednocześnie władca starał się dbać o przychylność biskupa Rawenny, czyli głównego autorytetu na podbitym obszarze, poprzez dary i działalność budowlaną.
